Η λευκή κορδέλα

Είναι μια θαυμάσια ταινία εποχής του Χάνεκε και ταιριαστά εκφράζονται και οι απόψεις του για το ναζισμό. Τα σκηνικά και ρούχα είναι πραγματικά προσεγμένα, η φωτογραφία μια ασπρόμαυρη σπουδή στα τοπία αλλά και στους ανθρώπους, η γλώσσα (και η ηχοληψία) πεντακάθαρα και γνήσια Γερμανικά (τα ..παιδιά λένε στον (μ)πα(μ)πά (τους) Ja Herr Vater (ναι, κύριε Πατέρα) και όχι τα στερεότυπα βάχτεν-βούχτεν). Οι ηθοποιοί είναι μέλη της ορχήστρας του σκηνοθέτη (όλοι καλοί, αφού δε βρήκα ότι κάποιος έπαιζε άσχημα). ΚΑΙ ΤΟ ΠΟΔΗΛΑΤΟ ΕΙΝΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΣΤΟ ΚΑΡΟ!

Θεωρώ ότι πολλοί κριτικοί είναι άσχετοι και ανίκανοι. Διάβασα ότι η ταινία και οι πρωταγωνιστές είναι επίπεδοι, ότι μετά τη Λίστα του Σίντλερ τι θέλει ο Χάνεκε και ασχολείται με το ναζισμό, ότι «είναι περισσότερο μια ταινία που προσποιείται ότι είναι καλό σινεμά. (Π. Παναγόπουλος-Καθημερινή)»…Έλεος! Προφανώς η τέχνη είναι «υποκειμενική» και οι απόψεις είναι όσες και οι κώλοι (όλοι έχουν από μία) αλλά, δυστυχώς, η ηλιθιότητα είναι άπειρη. Ο ίδιος ο Χάνεκε λέει ότι όλα είναι εκεί και δεν χρειάζεται να εξηγήσει. Ναι, γιατί η τέχνη απευθύνεται στην ψυχή και όχι (άμεσα) στη λογική. Κι εγώ έκανα πάνω από ένα 24ωρο να χωνέψω- και να (ψιλο)καταλάβω – την ταινία αλλά αναγνώρισα την αξία της και δεν έφτασα σε συνομωσιολογικές απόψεις («Από τους αγαπημένους συνεργάτες της προέδρου της κριτικής επιτροπής ... το φιλοφεστιβαλικό «πακέτο»… είναι από τις δυνατές υποψηφιότητες») για να κρύψω την ανικανότητά μου. (Μια βλακώδης κριτική τέχνης μπορεί να είναι έργο τέχνης, αφού μπορεί να προκαλέσει τόσο έντονα συναισθήματα; Όχι, αν δεν έχει και πολλά λογοτεχνικά προσόντα. Άλλωστε έντονα συναισθήματα (ντυμένα με «ιδεολογίες» και άποψη) μπορεί και να προκαλέσει και οποιοσδήποτε τσακωμός…).

Δεν έχουν σημασία απόψεις που κυκλοφορούν και χαρακτηρίζουν την ταινία «Μια μικρογραφία του επερχόμενου φασισμού» (Δανίκας – σωστός), γιατί ο καθένας μπορεί να «δει» ό,τι θέλει. Όμως τα μάτια βλέπουν τα εξής: Ένα χωριό με την κλασσική διαστρωμάτωση: ο γαιοκτήμονας με τον επιστάτη (θολό πρόσωπο – διεκπεραιωτής), ο παπάς (η «ηθικά ορθή» βία της εκκλησίας) και ο δάσκαλος (η «ηθικά ορθή» στάση των αστών – πολιτικά ανίκανοι – ηθικά ?), ο γιατρός - θύμα (κυνικά «ορθή στύση» των αστών) και οι μπάτσοι (τυπικά ικανοί μόνο για τρομοκρατία χωρίς αποτέλεσμα), τα παιδιά (μια συμμορία με αλληλεγγύη, διαπαιδαγωγημένα από το σύστημα με ηγεσία δικτατορική – Πρωσίδα αρία Χίτλερ) και οι εργάτες (πουλημένοι, από ρεαλισμό, στον καπιτάλα-βαρώνο δίχως ηγεσία για αντίσταση – ένας μόνο αντιδρά, άλλος αυτοκτονεί, τα παιδιά τους έχουν άλλη (τελική) λύση – δυστυχώς ο Χάνεκε δεν είναι επαναστάτης). Ο χρόνος περνά και όλα φαίνονται καθαρά (χιονίζει κιόλας). Αλλά αυτό που ανάβει τον πόλεμο (μακριά στο Σεράγεβο) δεν είναι καθόλου μακρινό…

Η δικιά μου άποψη: Ο Χάνεκε – δάσκαλος / αφηγητής, που δανείζει το ξένο ποδήλατο σε αυτούς / αυτές (!) που την κάνουν, γλιτώνει από τις σφαγές του πολέμου και επιστρέφει μετά στην ιστορία γιατί ψάχνει το «γιατί» (αλλά δεν ξαναπατά στο χωριό – άλλωστε, αν τα στόματα ήταν πριν κλειστά, μετά τον πόλεμο θα είναι ραμμένα). Ο καπιταλισμός βλάπτει σοβαρά τη ζωή ακόμα και των καπιταλιστών: ο βαρόνος χάνει τη γυναίκα του και το γιο του (θα του έμενε το γιωτ του) αλλά και την ευκαιρία να καταλάβει – είναι ψυχικά απών και μόνος, παρά την ψυχολογική του έκρηξη στην εκκλησία (εδώ έχει ψωμί για μια ψυχαναλυτική προσέγγιση). Η ιστορία της Γερμανίας όμως είχε και μια επανάσταση: ο πρώτος παγκόσμιος τελειώνει με την επανάσταση που γκρεμίζει τον Κάιζερ και σταματά τον πόλεμο και με ένοπλοι εργάτες (πρώην στρατιώτες και ναύτες) να περιπολούν στις πόλεις. Η δολοφονία της Ρόζας Λούξεμπουργκ (και του Καρλ Λίμπκνεχτ) και η ήττα της επανάστασης των σπαρτακιστών οδηγεί τελικά (αφού συνυπολογιστεί η καταστροφική διαλυτική σταλινική πολιτική καταγγελίας του σοσιαλφασισμού (σοσιαλδημοκράτες) και η στήριξη των αστών στους ναζί) στη φασιστική κυριαρχία και στο ναζιστικό ολοκαύτωμα. (θεατρική παράσταση για τη Ρόζα , βιβλίο για τη Γερμανική Επανάσταση)....(συνεχίζεται, γιατί είχε πολύ σκέψη...)

Μια ειρωνία της ιστορίας είναι ότι στη Νέα Ζηλανδία με Λευκή Κορδέλα δείχνουν την αντίθεσή τους στη βία ενάντια στις γυναίκες...